Gemilerden Kaynaklı Deniz Kirliliği Para Cezaları

GEMİLERDEN KAYNAKLI DENİZ KİRLİLİĞİ PARA CEZALARI

Gelişen sanayi ve teknolojik gelişmeler insan yaşamına pek çok kolaylık sağlamakla birlikte yaşanan endüstriyelleşme birçok olumsuzluğu da beraberinde getirmektedir. Küreselleşen dünya, insan ve çevre sağlığını büyük ölçüde tehdit eden kirlenme ile başbaşa kalmıştır. Gerekli önlem ve yaptırım mekanizmasının olmaması halinde insan sağlığı ve doğal yaşam geri dönülemez tehlike ile karşı karşıya kalacaktır..

Suyun dünya yüz ölçümündeki önemli hacmi, lojistik sektöründeki deniz taşımacılığının ağırlığı ve bu faaliyetlerin başını çeken petrol ve türevlerinin etkileri göz önüne alındığında özellikle gemilerden kaynaklanan deniz kirliliğinin çevre kirliliğinde büyük etkisini ortaya koymaktadır.

Anayasa madde 17’de düzenlenen “Yaşama Hakkı” ve madde 56’ta düzenlenen “Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması” hükümleri ile sağlıklı ve dengeli yaşama hakkı koruma altına alınmıştır. Sağlıklı çevrede yaşam hakkı, en temel ve öncelikli haktır. Bu sebeple, insan sağlığını tehdit eden her işletme ve faaliyet sahibi bu zarara katlanmak zorundadır. Tehlike sorumluluğu hükümleri gereğince, işletme ve faaliyet sahiplerinin, kusurları aranmaksızın, gerekli özeni göstermiş olsalar dahi zarardan kurtulmaları söz konusu değildir.

Gemilerden kaynaklanan kirlilik, sintine, kirli sintine sularının denize bırakılması, çöp ve katı atıkların denize atılması, güverte yıkanması sonucu oluşan yağ ve atıklar ile yıkamada kullanılan deterjanlı suyun denize verilmesi, gemi bordasında denizi kirletecek kadar ölçüde raspa ve boya işlemlerinin yapılması, yük atıklarının denize dökülmesi, yakıt alımı, transferi ya da kargo yükleme-boşaltma transferi sırasında kazara ya da hata nedeniyle yakıtın sızması olarak sayılabilir.

Kirlilikten kaynaklı idari para cezaları Çevre Kanunu madde 20’de düzenlenmiştir. Gemiler Çevre Kanunu’na tabi olmakla beraber, Çevre Denetimi Yönetmeliği çerçevesindeki yükümlülüklerini de yerine getirmek zorundadırlar.

Çevre Kanunu madde 20/ı gereğince, Çevre Kanunu’nda öngörülen yasaklara ve sınırlamalara aykırı olarak ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerde ve yargılama yetkisine tabi olan deniz yetki alanlarında ve bunlarla bağlantılı sularda, doğal veya suni göller ile akarsularda, kirliliğe sebep olan gemilere aşağıda öngörülen idari para cezaları verilir.

13 Ocak 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2872 SAYILI ÇEVRE KANUNU UYARINCA VERİLECEK İDARİ PARA CEZALARINA İLİŞKİN TEBLİĞ (2021/2) ile 2021 yılı için öngörülen cezalar düzenlenmiştir. Aşağıda, parantez içinde düzenlenen cezalar işbu tebliğ ile düzenlenen ve 1/1/2021 tarihinden itibaren uygulanan ceza miktarlarıdır.

Petrol ve petrol türevleri (ham petrol, akaryakıt, sintine, slaç, slop, rafine ürün, yağlı atık vb.) tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlerden;

• 1000 grostona kadar olanlar için groston başına 400 Türk lirası (661,94 TL),
• 1000 ile 5000 groston arasında olanlara, bu miktar ve ilave her groston başına 100 Türk lirası (165,49 TL),
• 5000 grostondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her groston başına 10 Türk lirası (16,54 TL),

Kirli balast tahliyesi yapan tankerlerden;

• 1000 gros tona kadar olanlar için gros ton başına 30 Türk Lirası (120,60 TL),
• 1000 ile 5000 gros ton arasında olanlara bu miktar ve ilave her gros ton başına 6 Türk Lirası (24,06 TL),
• 5000 gros tondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her gros ton başına 100 Kuruş (382 KR),

Kirli balast tahliyesi yapan tankerlerden;

• 1000 gros tona kadar olanlar için gros ton başına 30 Türk Lirası (120,60 TL),
• 1000 ile 5000 gros ton arasında olanlara bu miktar ve ilave her gros ton başına 6 Türk Lirası (24,06 TL),
• 5000 gros tondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her gros ton başına 100 Kuruş (382 KR),

Katı atık bırakan veya evsel atıksu deşarjı yapan tanker, gemi ve diğer deniz araçlarından;

• 1000 grostona kadar olanlar için groston başına 100 Türk lirası (165,49 TL),
• 1000 ile 5000 groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston başına 20 Türk lirası (33,10 TL),
• 5000 grostondan fazla olanlara ise yukarıdaki miktarlar ve ilave her groston başına 10 Türk lirası (16,54 TL),

Tehlikeli madde ve atıkların deşarjı durumunda uygulanacak idarî para cezaları, petrol ve türevleri kategorisi esas alınarak on katı verilir.

Kirliliğin oluşmasını müteakip gemi veya deniz aracının kendi imkânları ile neden olduğu kirliliği giderdiğinin tespit edilmesi durumunda, idari para cezası 1/3 oranında uygulanır. Cezanın derhal ödenmemesi ya da yeterli teminat gösterilmemesi halinde, gemi idarece seyrüseferden menedilebilir. İdari para cezasına karşı banka ya da geminin bağlı olduğu kulüp sigortası tarafından düzenlenen teminat mektubu teminat olarak kabul edilir.

Av.Aslıhan Kıroğlu